Thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay đang chứng kiến sự tham gia mạnh mẽ của nhà đầu tư cá nhân. Tính đến ngày 30/6/2025, đã có 10,2 triệu tài khoản giao dịch được mở, trong đó nhà đầu tư cá nhân chiếm 99,82% và đóng góp hơn 80% giá trị giao dịch. Sự thống trị của nhà đầu tư cá nhân không chỉ thể hiện ở số lượng tài khoản mà còn ở vai trò chi phối với thanh khoản và vận hành thị trường.
Tuy nhiên, thực trạng đáng lo ngại là 95% nhà đầu tư cá nhân đang thua lỗ. Theo bà Nguyễn Ngọc Linh, Tổng Giám đốc Công ty CP Chứng khoán DNSE, tuổi thọ trung bình của một nhà đầu tư trên thị trường thường chỉ kéo dài khoảng hai năm. Bà Linh chia sẻ: “Chúng tôi cảm thấy thật đáng tiếc khi nhiều nhà đầu tư đã tiếp cận tới cơ hội tăng trưởng tài sản mà phải từ bỏ sau hai năm ‘bơi’ trong thị trường mà không có nơi để tiếp sức”. Điều này cho thấy sự cần thiết của việc nâng cao nhận thức và năng lực đầu tư của nhà đầu tư cá nhân.
Ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam, cho rằng tỷ lệ áp đảo của nhà đầu tư cá nhân phản ánh đặc điểm văn hóa đầu tư ở các nước Á Đông. Nhóm nhà đầu tư cá nhân dễ bị tổn thương trước các biến động thị trường. Khả năng chống đỡ rủi ro của họ khi thị trường có biến động không cao bằng các định chế, làm cho mức độ phức tạp của thị trường càng lớn hơn.
Để nâng cao nhận thức và năng lực đầu tư của nhà đầu tư cá nhân, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã triển khai nhiều giải pháp. Cụ thể, UBCKNN đã cải thiện khung pháp lý và minh bạch hóa thông tin để nâng cao khả năng tiếp cận và độ tin cậy cho nhà đầu tư quốc tế. Thông tin bằng tiếng Anh được triển khai ngày càng đồng bộ, góp phần giúp nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận thông tin một cách nhanh chóng và minh bạch hơn.
Bên cạnh đó, các chương trình đào tạo, hội thảo, truyền thông chính thống về tài chính cá nhân và đầu tư chứng khoán được cho là rất cần thiết, từ đó giúp hình thành lực lượng nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp, hiểu biết và đồng hành lâu dài với thị trường. Phát triển các định chế tài chính trung gian như quỹ đầu tư, công ty bảo hiểm là hết sức cần thiết nhằm dẫn dắt dòng vốn trên thị trường theo hướng bền vững hơn.
Ông Hoàng Thế Hưng, thành viên Hội đồng quản trị Ngân hàng Eximbank, cho rằng muốn có nhà đầu tư chất lượng thì trước hết phải tạo ra môi trường đầu tư chất lượng. Điều này đòi hỏi cả thị trường phải có ‘rổ hàng hóa’ tốt và cơ chế vận hành minh bạch. Về phía cơ quan quản lý, nhiệm vụ trọng tâm là xây dựng một môi trường đầu tư minh bạch và công bằng. Cần có các công cụ cảnh báo sớm những hành vi bất thường trên thị trường như thao túng, làm giá… Như vậy mới tạo được niềm tin cho nhà đầu tư và thu hút dòng vốn nước ngoài.
Chuyên nghiệp hóa nhà đầu tư cá nhân không chỉ là yêu cầu đặt ra để thị trường chứng khoán phát triển bền vững, mà còn là một phần không thể thiếu trong lộ trình nâng hạng thị trường. Khi nhà đầu tư cá nhân được trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ năng, họ không chỉ tự bảo vệ được mình trước rủi ro mà còn trở thành lực đẩy quan trọng thúc đẩy thị trường minh bạch, ổn định và hấp dẫn hơn trong mắt các nhà đầu tư quốc tế.
Trong bối cảnh hiện nay, việc nâng cao nhận thức và năng lực đầu tư của nhà đầu tư cá nhân là một nhiệm vụ quan trọng. Các cơ quan quản lý, tổ chức tài chính và các công ty chứng khoán cần phối hợp chặt chẽ để cung cấp các chương trình đào tạo, tư vấn và hỗ trợ nhà đầu tư. Từ đó, giúp nhà đầu tư cá nhân có thể đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt và an toàn, đồng thời góp phần xây dựng thị trường chứng khoán Việt Nam phát triển bền vững.
