Từ tháng 7-2025, công an cấp xã sẽ có thẩm quyền thực hiện kiểm tra cư trú định kỳ hoặc đột xuất đối với người dân trên địa bàn. Đây là một trong những nội dung quan trọng được quy định tại thông tư 53 sửa đổi thông tư 55 hướng dẫn Luật Cư trú 2020 và thông tư 56 quy định về biểu mẫu trong đăng ký, quản lý cư trú. Thông tư này dự kiến có hiệu lực từ ngày 1-7-2025.
Theo quy định mới, công an cấp xã sẽ có trách nhiệm định kỳ hoặc đột xuất thực hiện kiểm tra cư trú của người dân trên địa bàn. Bên cạnh đó, họ cũng sẽ thực hiện việc thu thập, cập nhật, chỉnh sửa thông tin về công dân vào Cơ sở dữ liệu về cư trú, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư theo thẩm quyền. Công an cấp xã còn phối hợp với các cơ quan, tổ chức, cá nhân quản lý phương tiện đường bộ, đường sắt, đường thủy nội địa để rà soát, thống kê tình trạng cư trú của người điều khiển và nhân viên trên các phương tiện này nhằm phục vụ công tác quản lý cư trú và phòng ngừa tội phạm.
Công an cấp xã còn có nhiệm vụ khai thác thông tin trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, dữ liệu căn cước, chuẩn hóa, số hóa thông tin trong các cơ sở dữ liệu này, cũng như quản lý căn cước, giấy chứng nhận căn cước. Việc kiểm tra cư trú có thể được tiến hành định kỳ, đột xuất hoặc do yêu cầu phòng, chống tội phạm, bảo đảm an ninh, trật tự.
Đối tượng và địa bàn kiểm tra cư trú bao gồm công dân, hộ gia đình, các cơ sở lưu trú như ký túc xá, khu nhà ở của học sinh, sinh viên, học viên, khu nhà ở của người lao động, nhà cho thuê, nhà cho mượn, cho ở nhờ của tổ chức, cá nhân, cơ sở tín ngưỡng, cơ sở tôn giáo, cơ sở trợ giúp xã hội, cơ sở chữa bệnh, cơ sở lưu trú du lịch và các cơ sở khác có chức năng lưu trú.
Nội dung kiểm tra cư trú bao gồm việc triển khai và tổ chức thực hiện các nội dung đăng ký, quản lý cư trú, thu thập, cập nhật, khai thác thông tin cư trú trong Cơ sở dữ liệu về cư trú; quyền và trách nhiệm của công dân, hộ gia đình, cơ quan, tổ chức; và các nội dung khác theo pháp luật cư trú.
Việc tăng cường kiểm tra cư trú tại cấp xã nhằm nâng cao hiệu quả quản lý cư trú, đảm bảo an ninh trật tự tại địa phương. Đồng thời, việc này cũng giúp cơ quan chức năng nắm bắt tình hình cư trú của người dân, phát hiện và ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật về cư trú.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, cần đảm bảo việc kiểm tra cư trú được tiến hành một cách minh bạch, công bằng và không gây phiền hà cho người dân. Cơ quan chức năng cần có kế hoạch cụ thể, rõ ràng để triển khai thực hiện thông tư này một cách hiệu quả.
