Xuất khẩu gạo của Việt Nam đang đối mặt với một nghịch lý đáng lo ngại trong bối cảnh thị trường toàn cầu biến động. Mặc dù bán được nhiều gạo hơn, nhưng lại thu về ít tiền hơn. Đây là một thực trạng đáng báo động, cho thấy những thách thức sâu sắc trong việc nâng tầm giá trị hạt gạo Việt trên trường quốc tế.
Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong 6 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt 4,9 triệu tấn, tăng 7,6% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, giá trị xuất khẩu lại giảm 12,2%, chỉ còn 2,54 tỷ USD. Kéo theo đó, giá gạo xuất khẩu bình quân cũng đã giảm mạnh 18,4%, xuống mức 517,5 USD/tấn. Tình trạng bán nhiều, thu ít trong xuất khẩu gạo không phải là vấn mới, mà là hệ quả kéo dài từ những hạn chế mang tính cấu trúc của ngành.
Một trong những nguyên nhân cốt lõi là việc Việt Nam vẫn chủ yếu xuất khẩu gạo thô – loại sản phẩm có giá trị gia tăng thấp, khó cạnh tranh bằng chất lượng hay thương hiệu mà chủ yếu dựa vào giá rẻ. Bên cạnh đó, thương hiệu gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế còn khá mờ nhạt. Trong bối cảnh ngành lúa gạo đối mặt nhiều thách thức, Việt Nam đang từng bước chuyển mình theo hướng chiến lược hơn, hướng tới phát triển bền vững và gia tăng giá trị.
Nổi bật là xu hướng sản xuất gạo xanh phát thải thấp – được ví như tấm hộ chiếu xanh đưa nông nghiệp Việt ra thế giới. Đây là dòng sản phẩm tiên phong đáp ứng đúng xu hướng tiêu dùng thân thiện môi trường, đặc biệt tại các phân khúc cao cấp, và hiện Việt Nam là quốc gia duy nhất sở hữu sản phẩm này, tạo ra lợi thế cạnh tranh đáng kể trong việc xây dựng thương hiệu quốc gia.
Ngành lúa gạo Việt Nam đang ở một ngã rẽ quan trọng – nơi viên ngọc thô cần được mài giũa thành sản phẩm có giá trị cao. Hành trình này đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ, quyết liệt giữa Chính phủ, doanh nghiệp và người nông dân, để không chỉ gia tăng sản lượng mà còn nâng tầm giá trị, khẳng định vị thế gạo xanh của Việt Nam trên bản đồ nông nghiệp thế giới. Hiện tại, các doanh nghiệp và người dân đang kỳ vọng vào những giải pháp hỗ trợ từ Chính phủ để giúp ngành lúa gạo phát triển bền vững và tăng cường giá trị xuất khẩu.
Trong thời gian tới, việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, cơ giới hóa trong sản xuất lúa gạo sẽ giúp tăng năng suất, giảm giá thành sản phẩm. Đồng thời, các doanh nghiệp cần tăng cường đầu tư vào hoạt động nghiên cứu và phát triển, nhằm tạo ra các sản phẩm gạo có giá trị gia tăng cao hơn, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của thị trường quốc tế.
Trước những thách thức và cơ hội đan xen, ngành xuất khẩu gạo của Việt Nam cần có những bước đi chiến lược, đồng bộ và quyết liệt hơn nữa để có thể đạt được mục tiêu kép: cả về sản lượng và giá trị xuất khẩu. Việc nâng cao giá trị hạt gạo Việt không chỉ góp phần tăng thu nhập cho người nông dân mà còn giúp nâng cao vị thế của nền nông nghiệp Việt Nam trên trường quốc tế.
