Nhiều mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam như thanh long, ớt, đậu bắp đang gặp khó khăn trong việc xuất khẩu sang Liên minh châu Âu (EU) do vướng mắc về thủ tục cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Thông tư 12/2025/TT-BNNMT quy định từ ngày 1-7-2025, trách nhiệm cấp phép này đã được chuyển từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường sang Sở An toàn thực phẩm các địa phương. Tuy nhiên, các Sở An toàn thực phẩm tại địa phương cho biết vẫn chưa có đủ căn cứ pháp lý để cấp giấy chứng nhận này do sự không rõ ràng trong quy định pháp luật.
Tình trạng này đã gây ra sự tê liệt trong việc xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp Việt Nam. Từ đầu tháng 7 đến nay, nhiều lô hàng như thanh long, ớt, đậu bắp bị mắc kẹt và không thể xuất khẩu sang EU do thiếu giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam đã báo cáo có khoảng 250 tấn hàng gia vị trị giá 2,4 triệu USD đang chờ cấp phép. Tại tỉnh Bình Thuận, hàng trăm tấn thanh long xuất khẩu đang bị hư hỏng do thời gian lưu kho quá lâu.
Trách nhiệm cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm có nguồn gốc thực vật xuất khẩu trước đây thuộc về Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Tuy nhiên, với quy định mới, trách nhiệm này được chuyển về cho địa phương quản lý. Trong khi đó, cơ quan chức năng tại địa phương chưa sẵn sàng để thực hiện nhiệm vụ mới này.
Ngày 29-7 vừa qua, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã tổ chức hội nghị với các địa phương để thảo luận về vấn đề cấp phép. Tuy nhiên, việc chậm cấp giấy chứng nhận không chỉ gây thiệt hại trực tiếp cho doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến uy tín và thương hiệu của họ.
Câu chuyện này đặt ra yêu cầu về nguyên tắc ‘trong suốt về mặt kỹ thuật’ trong quản lý nhà nước. Các cơ quan chức năng cần đảm bảo rằng việc thay đổi trong hệ thống quản lý không ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Phân định trách nhiệm và sửa chữa văn bản là việc nội bộ của các đơn vị được Chính phủ giao nhiệm vụ và không nên để việc này kéo dài gây hậu quả cho doanh nghiệp. Cần có những giải pháp cấp thiết để giải quyết tình trạng này, đảm bảo hoạt động xuất khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam được diễn ra thông suốt và hiệu quả.
Trong bối cảnh hiện nay, các cơ quan chức năng cần phối hợp chặt chẽ với nhau để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Việc cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cần được thực hiện một cách minh bạch và hiệu quả, tránh gây ra tình trạng tê liệt trong việc xuất khẩu hàng hóa. Liên minh châu Âu (EU) là một trong những thị trường xuất khẩu quan trọng của Việt Nam, và các doanh nghiệp Việt Nam cần được hỗ trợ để tận dụng tối đa cơ hội kinh doanh tại thị trường này.
Cuối cùng, cần có những biện pháp dài hạn để tránh tình trạng tương tự xảy ra trong tương lai. Các cơ quan chức năng cần rà soát và hoàn thiện hệ thống pháp luật, đảm bảo việc cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm được thực hiện một cách minh bạch và hiệu quả. Doanh nghiệp cũng cần được hỗ trợ để nâng cao năng lực cạnh tranh và tận dụng tối đa cơ hội kinh doanh trên thị trường quốc tế.
