Chuyển đổi sang xe điện hoặc các phương tiện giao thông thay thế đang trở thành xu hướng tất yếu nhằm bảo vệ môi trường và cải thiện chất lượng không khí. Tuy nhiên, quá trình này cần được thực hiện một cách linh hoạt và đảm bảo sự thuận tiện cho người dân, đặc biệt là tại Việt Nam, nơi xe máy là phương tiện chính và đóng vai trò quan trọng về kinh tế.

Để khuyến khích sử dụng xe điện, cần một giải pháp đồng bộ bao gồm các phương tiện thay thế, tổ chức giao thông và chính sách hỗ trợ tài chính. Một trong những bước quan trọng là nâng cấp hệ thống phương tiện công cộng như xe buýt. Việc phát triển hạ tầng giao thông công cộng như tàu điện là yếu tố then chốt giúp giảm thiểu sự phụ thuộc vào phương tiện cá nhân. Xe buýt điện nên được ưu tiên thay thế cho xe buýt truyền thống, và các tuyến đường nên được thiết kế để ưu tiên cho phương tiện công cộng. Bên cạnh đó, việc đầu tư vào hạ tầng cho người đi xe đạp và đi bộ cũng cần được chú trọng, với các tuyến đường dành riêng cần được xây dựng và bảo trì thường xuyên.

Về chính sách hỗ trợ, xe điện cần trở thành lựa chọn hấp dẫn hơn so với xe máy xăng thông qua việc giảm giá thành, phát triển hệ thống trạm sạc rộng khắp và ưu đãi về phí đỗ, nơi đỗ. Chính phủ và các cơ quan chức năng cần có các chính sách hỗ trợ trực tiếp cho người dân khi chuyển đổi sang sử dụng xe điện. Điều này không chỉ giúp giảm gánh nặng tài chính cho người dân mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển của thị trường xe điện.

Cuối cùng, vấn đề an toàn và xử lý pin xe điện sau hết hạn cần được giải quyết triệt để để tạo sự tin tưởng cho người dùng. Quá trình tái chế pin và các bộ phận của xe điện cần được thực hiện theo tiêu chuẩn, đảm bảo không gây ô nhiễm môi trường. Sự tham gia của cả chính quyền và người dân là rất quan trọng trong quá trình chuyển đổi sang phương tiện thân thiện với môi trường hơn.

Với giải pháp đồng bộ và chính sách hỗ trợ phù hợp, chúng ta hoàn toàn có thể hướng tới một môi trường giao thông sạch sẽ và an toàn hơn. Việc chuyển đổi này không chỉ góp phần bảo vệ môi trường mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Do đó, cần sự chung tay của cả chính quyền và người dân để hiện thực hóa mục tiêu này.

Chính quyền Hà Nội đang tích cực nghiên cứu và lên kế hoạch thực hiện chỉ thị số 20 của Thủ tướng Chính phủ về việc cấm xe máy xăng vào đường vành đai 1 từ ngày 1-7-2026. Theo đó, lộ trình này bao gồm việc hạn chế sử dụng xe mô tô, xe gắn máy và xe ô tô cá nhân chạy bằng nhiên liệu hóa thạch trong khu vực đường vành đai 1 và vành đai 2 từ ngày 1-1-2028. Đến năm 2030, Hà Nội sẽ tiếp tục mở rộng phạm vi thực hiện trong đường vành đai 3. Đây là một bước đi quan trọng nhằm hướng tới mục tiêu môi trường xanh và giảm thiểu ô nhiễm.

Để chủ trương này được thực hiện một cách hiệu quả, cần có sự chuẩn bị và triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trước hết, cần tiếp tục đầu tư mở rộng các tuyến đường, phố và phát triển hệ thống giao thông công cộng đảm bảo tính đúng giờ, đúng tuyến và thuận tiện cho người dân. Việc đẩy mạnh sử dụng xe buýt điện và xây dựng hệ thống xe trung chuyển từ vùng ven vào trung tâm là những bước đi cần thiết để tạo điều kiện thuận lợi cho việc di chuyển của người dân.

Bên cạnh đó, chính quyền cần bố trí ngân sách địa phương và huy động các nguồn lực xã hội hóa để hỗ trợ người dân trong việc chuyển đổi sang sử dụng phương tiện giao thông dùng năng lượng sạch. Các chính sách trợ giá, hỗ trợ vay mua xe điện cho hộ nghèo, người lao động cũng cần được xem xét và triển khai để giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho người dân.

Ngoài ra, việc khuyến khích người dân đổi xe máy cũ lấy xe điện mới và hỗ trợ nhà sản xuất, người tiêu dùng trong việc chuyển đổi phương tiện cũng là một yếu tố quan trọng. Phủ rộng hệ thống trạm sạc điện cũng là một yếu tố cần được quan tâm để đảm bảo sự thuận tiện cho người sử dụng xe điện.

Xây dựng một lộ trình phù hợp là chìa khóa để thực hiện thành công chủ trương này. Quá trình ‘xanh hóa’ giao thông là hướng đi đúng đắn nhưng cần đảm bảo cuộc sống của người dân không bị xáo trộn. Hà Nội tiên phong trong việc phát triển giao thông xanh không chỉ giúp đạt được các mục tiêu về môi trường mà còn có thể thúc đẩy, cổ vũ các tỉnh thành khác chuyển đổi sang sử dụng phương tiện giao thông dùng năng lượng sạch.

TP.HCM đặt mục tiêu chuyển đổi toàn bộ 400.000 xe máy xăng của tài xế công nghệ và giao hàng sang xe điện vào năm 2029. Đề án này là một phần trong kế hoạch kiểm soát khí thải chung của thành phố, nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí và hướng tới phát triển bền vững.

Viện Nghiên cứu và Phát triển TP.HCM (HIDS) đã hoàn thiện dự thảo đề án, trong đó đề xuất một lộ trình chuyển đổi cụ thể và các chính sách hỗ trợ cho tài xế. Theo đề án, đến năm 2029, thành phố sẽ giảm 100% lượng khí thải gây ô nhiễm và khí nhà kính từ nhóm phương tiện này.

Để đạt được mục tiêu này, HIDS đề xuất chia lộ trình chuyển đổi thành 4 giai đoạn. Giai đoạn 1 (từ nay đến tháng 12/2026) sẽ đạt 30% – tương đương khoảng 120.000 xe được chuyển đổi. Giai đoạn 2 (đến tháng 12/2027) đạt 50% – tương đương khoảng 200.000 xe. Tiếp theo là giai đoạn 3 (đến tháng 12/2028) sẽ chuyển đổi khoảng 320.000 xe, đạt 80% và tới tháng 12/2029 là thời điểm kết thúc giai đoạn 4 – hoàn thành chuyển đổi 400.000 phương tiện, đạt 100%.

Thạc sĩ Lê Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Tư vấn Ứng dụng Kinh tế (thuộc HIDS) cho biết, việc chuyển đổi 400.000 xe hai bánh của tài xế công nghệ sang xe điện là bước đi mang tính chiến lược, tác động sâu rộng đến nhiều khía cạnh như nhân lực, chuỗi cung ứng và hạ tầng đô thị. Do đó, cần một hành lang pháp lý rõ ràng, đủ mạnh để đảm bảo trách nhiệm và phối hợp đồng bộ giữa chính quyền, doanh nghiệp vận tải công nghệ, nhà sản xuất cũng như đội ngũ tài xế.

HIDS đề xuất từ tháng 1/2026 bắt đầu áp dụng những chính sách ưu đãi đồng thời ngừng cho phép đăng ký mới phù hiệu (ngừng ký hợp đồng mới) đối với tài xế xe máy xăng có nhu cầu tham gia cung cấp dịch vụ trên các nền tảng gọi xe công nghệ. Các tài xế sử dụng xe xăng đăng ký và được chấp nhận trước thời điểm này vẫn hoạt động bình thường và cần có kế hoạch chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện.

Để triển khai đề án, thành phố sẽ trao quyền cho UBND cấp cơ sở tạm thời mở ‘làn xanh’ chỉ dành cho xe điện nếu tỷ lệ điện hóa giao thông trên địa bàn cao hơn 70% sau mỗi năm báo cáo, hoặc trao quyền cho HĐND cấp cơ sở ban hành nghị quyết phủ xanh giao thông toàn địa bàn nếu tỷ lệ điện hóa giao thông trên địa bàn cao hơn 90% sau mỗi năm báo cáo để tạo thêm áp lực tuân thủ.

Theo tính toán, nếu TP thay thế toàn bộ khoảng 400.000 xe máy xăng của các tài xế bằng xe máy điện, lượng khí CO2 có thể giảm tới 750 tấn trong vòng 5 năm, đồng thời giảm đáng kể NOx và bụi mịn PM2.5, góp phần cải thiện chất lượng không khí đô thị. Một xe điện 2 bánh chỉ tiêu tốn từ 3.000 – 5.000 đồng cho mỗi lần sạc, đủ cung cấp năng lượng di chuyển từ 50 – 80 km, thấp hơn đáng kể so với chi phí xăng dầu.

HIDS đề xuất TP.HCM triển khai đồng loạt nhiều chính sách hỗ trợ thiết thực như: Miễn 100% phí trước bạ, phí đăng ký biển số và thuế giá trị gia tăng cho xe điện 2 bánh do tài xế công nghệ khi mua mới trong suốt giai đoạn triển khai đề án từ tháng 1/2026 đến tháng 12/2029; cung cấp khoản vay hỗ trợ mua xe và pin dự phòng với thời hạn vay linh hoạt từ 24 tháng đến 30 tháng, lãi suất ưu đãi thấp hơn mặt bằng thị trường thông qua các ngân hàng thương mại hợp tác, các tổ chức tín dụng vi mô.

Sau khi đã cân bằng cả chi phí vận hành và chi phí khấu hao của hai loại xe, HIDS tính toán tài xế sẽ tiết kiệm được từ 300.000 đồng – 400.000 đồng hàng tháng nhờ chuyển sang xe điện. Sau một năm, khoản tiết kiệm này có thể lên đến gần 5 triệu. Thêm vào đó, công nghệ pin lithium-ion hiện nay đang phát triển một cách nhanh chóng. Nhờ vậy, dung lượng pin và tuổi thọ pin đang không ngừng được cải thiện. Vì thế, trong tương lai lâu dài, người sử dụng xe nói chung và tài xế công nghệ nói riêng sẽ được hưởng lợi về mặt kinh tế, thậm chí có thể hoàn vốn mua xe điện sau vài năm.

Thành phố Hồ Chí Minh đang tích cực triển khai các giải pháp nhằm phát triển giao thông xanh, hướng tới giảm thiểu tác động môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân. Tại một buổi họp báo gần đây, Sở Xây dựng thành phố đã chia sẻ thông tin về các đề án chuyển đổi xanh trong lĩnh vực giao thông vận tải đang được nghiên cứu và xây dựng.

Theo đó, Viện Nghiên cứu phát triển thành phố đang hoàn thiện đề án chuyển đổi xe máy từ sử dụng xăng sang điện cho tài xế xe ôm công nghệ và giao hàng tại thành phố. Mục tiêu của đề án này là giảm thiểu ô nhiễm không khí, tiếng ồn và các tác động tiêu cực khác đến môi trường, đồng thời hỗ trợ tài xế chuyển đổi sang sử dụng xe máy điện.

Đề án sẽ đề xuất các giai đoạn chuyển đổi, chính sách hỗ trợ cho tài xế và người dân mua xe máy điện, cũng như lộ trình triển khai thực hiện. Viện Nghiên cứu phát triển thành phố đang tích cực hoàn thiện đề án, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả khi triển khai.

Chuyển đổi sang xe máy điện là một trong những giải pháp quan trọng để giảm thiểu ô nhiễm môi trường và phát triển giao thông xanh tại thành phố. Với việc hỗ trợ tài xế xe ôm công nghệ và giao hàng chuyển đổi sang sử dụng xe máy điện, thành phố hy vọng sẽ tạo ra một môi trường giao thông sạch sẽ và an toàn hơn cho người dân.

Ngoài ra, thành phố cũng đang nghiên cứu và triển khai các giải pháp khác nhằm phát triển giao thông xanh, bao gồm việc tăng cường sử dụng phương tiện công cộng, xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông thân thiện với môi trường và khuyến khích sử dụng phương tiện thân thiện với môi trường.

TP.HCM đang tích cực triển khai các kế hoạch để chuyển đổi sang các loại hình giao thông bền vững hơn, giảm thiểu ô nhiễm không khí do phát thải từ phương tiện giao thông. Với vai trò là trung tâm kinh tế và đô thị đông dân nhất của Việt Nam, TP.HCM đang đối mặt với những thách thức môi trường và áp lực từ biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng.

Nhằm giải quyết những thách thức này, TP.HCM đang đẩy mạnh xu hướng chuyển đổi xanh, xem đây là một chiến lược then chốt để phát triển bền vững, nâng cao chất lượng sống cho người dân và hiện thực hóa các cam kết quốc gia về bảo vệ môi trường. Mới đây, Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM đã đề xuất chuyển đổi 400.000 xe máy xăng sang xe máy điện cho tài xế công nghệ trong tháng 7/2025. Dự kiến, chính sách hỗ trợ và khuyến khích sẽ được áp dụng từ ngày 1/1/2026 nếu đề án được các cấp thông qua.

Theo đề xuất, các tài xế công nghệ sẽ được hỗ trợ lãi suất 2%/năm khi vay vốn để thực hiện các dự án xanh. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu tác động môi trường mà còn hỗ trợ tài xế công nghệ trong việc chuyển đổi sang loại hình phương tiện thân thiện hơn với môi trường.

Bên cạnh đó, TP.HCM cũng đang triển khai Nghị quyết số 98 của Quốc hội về cơ chế đặc thù. Sở Xây dựng đã xây dựng Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông với 2 giai đoạn cụ thể. Mục tiêu đến năm 2030 là 100% xe buýt của TP.HCM sử dụng điện, năng lượng xanh.

Để đạt được mục tiêu tổng quát trên, đề án đưa ra bốn giai đoạn với các mục tiêu định lượng và gắn với lộ trình thời gian cụ thể. Điều này sẽ tạo cơ sở để đo lường, đánh giá tiến độ và hiệu quả trong giai đoạn triển khai.

Các nước trên thế giới cũng đã thực hiện chuyển đổi sang xe điện, như Trung Quốc, Na Uy. Tại Trung Quốc, thành phố Thâm Quyến là một ví dụ điển hình về chính sách hỗ trợ chuyển đổi xe điện hai bánh ở cấp đô thị. Còn tại Na Uy, chính phủ đã đưa ra loạt chính sách ưu đãi mạnh mẽ và toàn diện để khuyến khích người dân sử dụng xe điện.

Trong khi đó, Sở Xây dựng TP.HCM đang phối hợp các đơn vị liên quan hoàn chỉnh dự thảo Nghị quyết, bổ sung đánh giá tác động sau khi TP.HCM sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu. Điều này sẽ giúp triển khai đồng bộ trên toàn địa bàn TP.HCM mới. Dự kiến, báo cáo UBND TP.HCM và trình HĐND TP.HCM trong quý IV/2025.

Để giảm thiểu ô nhiễm không khí, hàng chục thành phố trên thế giới đang thực hiện các biện pháp siết chặt quy định đối với phương tiện chạy xăng dầu bằng cách tổ chức vùng phát thải thấp hoặc không phát thải. Các thành phố như Rotterdam, Amsterdam, London, Oxford, Brussels, Santa Monica, Los Angeles, Oslo và một số thành phố khác tại Trung Quốc đã và đang triển khai các vùng không phát thải (Zero-Emission Zones – ZEZ) hoặc vùng phát thải thấp (Low Emission Zones – LEZ).

Theo Viện Tài nguyên Thế giới (WRI), chính sách ZEZ không tốn nhiều ngân sách nhưng có thể giúp giảm đáng kể khí thải, đi kèm lợi ích môi trường và kinh tế. Nếu được thiết kế hợp lý, ZEZ có thể giúp giảm lượng xe lưu thông, giảm tắc nghẽn và thúc đẩy thị trường xe điện phát triển nhanh hơn.

ZEZ được đánh giá cao nhưng cũng vấp phải một số e ngại về tác động kinh tế – xã hội. Ví dụ, chi phí mua xe điện hoặc khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ vận chuyển có thể ảnh hưởng đến người dân thu nhập thấp hoặc nhóm dễ bị tổn thương đang sinh sống trong khu vực.

Các thành phố tiên phong trong việc triển khai ZEZ đã đưa ra nhiều cách làm hiệu quả, có thể là bài học kinh nghiệm cho những đô thị khác. Một số thành phố đã bắt đầu triển khai ZEZ, như Thâm Quyến, Phật Sơn, Đông Quan và Hàng Châu tại Trung Quốc.

Để triển khai ZEZ, các thành phố cần đảm bảo rằng việc thiết kế ZEZ không làm gián đoạn chuỗi cung ứng hàng hóa hay ảnh hưởng đến các hoạt động kinh tế – xã hội đô thị. Vì vậy, họ bắt đầu ở quy mô nhỏ, như cách của Thâm Quyến. Thâm Quyến đã thiết lập 10 khu ZEZ, với tổng diện tích 22 km2, chỉ chiếm khoảng 1,1% diện tích thành phố.

Các thành phố cũng cần hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ trong quá trình chuyển đổi sang xe điện. Rotterdam đã mở rộng phạm vi các khoản trợ cấp mua xe tải điện và tư vấn chi phí, cung cấp thông tin liên quan đến các khoản miễn giảm thuế, hướng dẫn các giải pháp sạc điện và triển khai chương trình dùng thử miễn phí xe điện.

WRI cho rằng đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang phương tiện không phát thải là yếu tố then chốt để cải thiện chất lượng không khí, giảm rủi ro sức khỏe cho con người và cắt giảm lượng phát thải gây hại cho khí hậu và môi trường. Triển khai ZEZ có thể là thách thức nhưng các thành phố như Amsterdam, Thâm Quyến và Rotterdam đã chứng minh rằng hoàn toàn khả thi.

Các thành phố cần chọn phương án phù hợp nhất với mục tiêu và điều kiện địa phương. Việc vùng phát thải thấp và không phát thải cùng tồn tại trong một thành phố nhưng áp dụng cho các loại phương tiện hoặc khu vực khác nhau cũng là điều khả thi.

WRI và các tổ chức khác đang tiếp tục nghiên cứu và hỗ trợ các thành phố trong việc triển khai ZEZ, nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân.