Một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí PLOS One đã đưa ra lời cảnh báo về việc không khí trong nhà và ô tô chứa hàng nghìn hạt vi nhựa cực nhỏ. Những hạt vi nhựa này có khả năng xâm nhập sâu vào phổi và tích tụ trong cơ thể, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nghiêm trọng. Theo nghiên cứu, mỗi người trưởng thành có thể hít phải khoảng 68.000 hạt vi nhựa mỗi ngày từ không khí trong nhà. Kích thước của những hạt vi nhựa này dao động từ 1 đến 10 micromet, nhỏ hơn cả tế bào hồng cầu.

Những hạt vi nhựa siêu nhỏ này chủ yếu phát sinh từ sự hao mòn của các vật liệu nhựa trong đời sống hàng ngày, chẳng hạn như đồ gia dụng, vải nội thất, rèm cửa, thảm trải sàn, và đặc biệt là các chi tiết trong xe hơi. Các chuyên gia y tế cảnh báo rằng việc tiếp xúc lâu dài với vi nhựa có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng. Một số ảnh hưởng có thể kể đến như rối loạn nội tiết, vô sinh và dị tật bẩm sinh, rối loạn phát triển thần kinh, bệnh tim mạch và ung thư.

Đặc biệt, cabin ô tô được mô tả là môi trường lý tưởng để tích tụ vi nhựa. Không gian kín, ít thông gió, và chứa nhiều vật liệu nhựa dễ phân rã dưới tác động của nhiệt độ, ma sát và ánh nắng là những yếu tố góp phần tạo nên môi trường này. Kết quả cho thấy mỗi mét khối không khí trong xe chứa 2.238 hạt vi nhựa, cao gấp 4 lần so với trong nhà ở.

Dù vi nhựa có mặt ở khắp nơi, các chuyên gia khẳng định mỗi cá nhân vẫn có thể giảm thiểu đáng kể mức độ phơi nhiễm nếu thay đổi một số thói quen hàng ngày. Một số biện pháp có thể được thực hiện, chẳng hạn như tránh sử dụng đồ nhựa dùng một lần, sử dụng ly inox, cốc thủy tinh và hộp đựng bằng thủy tinh thay cho đồ nhựa. Ngoài ra, không nên hâm nóng thực phẩm trong bao bì nhựa, mang túi vải khi đi siêu thị và hạn chế sử dụng túi nilon.

Vi nhựa không còn là vấn đề môi trường xa vời mà đã trở thành một mối nguy rõ ràng đối với sức khỏe cộng đồng. Khi không khí mà chúng ta hít thở mỗi ngày, ngay trong nhà ở hay xe ô tô, đã bị bao phủ bởi hạt nhựa siêu nhỏ, việc nhận thức rõ rủi ro và thay đổi hành vi tiêu dùng là điều cấp thiết. Mọi người cần có cái nhìn nghiêm túc về vấn đề này và thực hiện các biện pháp cần thiết để bảo vệ sức khỏe của mình và những người xung quanh.

Các chuyên gia cũng khuyến cáo rằng, bên cạnh việc thay đổi thói quen hàng ngày, cần có những nghiên cứu sâu hơn về tác động của vi nhựa đối với sức khỏe con người. Đồng thời, các nhà sản xuất cũng cần có trách nhiệm trong việc giảm thiểu việc sử dụng nhựa và tạo ra các sản phẩm thân thiện với môi trường hơn.

Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa ký chỉ thị số 20/CT-TTg về một số nhiệm vụ cấp bách nhằm ngăn chặn và giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường. Trong đó, lãnh đạo Chính phủ giao thành phố Hà Nội thực hiện các giải pháp và biện pháp để các tổ chức, cá nhân chuyển đổi phương tiện, lộ trình đến ngày 1/7/2026 không có xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong Vành đai 1; từ ngày 1/1/2028 không có xe mô tô, xe gắn máy, hạn chế xe ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong đường Vành đai 1, Vành đai 2; từ năm 2030 tiếp tục mở rộng thực hiện trong đường Vành đai 3.

Hà Nội hiện có hơn 6,9 triệu xe máy, phần lớn chạy xăng, góp phần đáng kể vào ô nhiễm không khí trên địa bàn. Chỉ thị 20, với lộ trình như nêu trên là nỗ lực đưa Hà Nội bắt kịp xu thế đô thị bền vững. Tuy nhiên, kế hoạch này không mới. Từ năm 2017, Hà Nội đã thông qua Đề án hạn chế xe máy đến năm 2030, thế nhưng tiến độ ì ạch: giao thông công cộng chỉ đáp ứng 20% nhu cầu, trạm sạc xe điện còn lác đác (khoảng 200 điểm), và kiểm soát khí thải xe máy gần như chưa làm.

Người dân rất quan tâm đến lộ trình này là điều dễ hiểu. Xe buýt điện hay tàu điện Cát Linh – Hà Đông chưa đủ sức thay thế xe máy – “người bạn” len lỏi mọi ngõ ngách, hợp với lối sống Hà Nội. Xe điện thì đắt, 30-50 triệu đồng/chiếc, trong khi trạm sạc còn hiếm.

Chính sách ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường là cần thiết, nhưng nhiều bài toán cần lời giải cụ thể để tạo sự đồng thuận. Nhìn ra thế giới, nhiều nơi đã biến chính sách xanh thành câu chuyện của dân chúng. London (Vương quốc Anh) áp dụng “khu vực phát thải thấp” (ULEZ) từ năm 2019, thu phí xe xăng, trợ giá xe điện, và mở rộng xe buýt điện, giúp giảm 20% khí thải giao thông sau ba năm.

Hà Nội cần tham khảo kinh nghiệm, nhưng phải sáng tạo để chính sách thành câu chuyện của người dân. Trước hết, phải “chạy nước rút” xây hạ tầng: tăng xe buýt điện, hoàn thiện tàu điện Nhổn – Ga Hà Nội, mở rộng trạm sạc lên 1.000 điểm trước 2026.

Thứ hai, chính quyền nên tính toán có hỗ trợ tài chính thiết thực, ví dụ trợ giá 30-50% xe điện, trả góp 0% lãi suất, thu mua xe máy cũ để giảm gánh nặng. Nhưng mấu chốt là truyền thông phải khiến người dân thấy mình là nhân vật chính.

Thành phố có thể tổ chức “Ngày xe điện Hà Nội”, cho dân thử xe miễn phí, cá nhân hóa xe bằng sticker (nhãn dán), màu sắc để thu hút giới trẻ. Tuyển “đại sứ xanh” từ shipper, sinh viên, tiểu thương, để họ chia sẻ trải nghiệm trên các phương tiện truyền thông và mạng xã hội.

Chuyển đổi xanh không chỉ là thay xe, mà là thay đổi tư duy. Hà Nội có tiềm năng lớn, với ngân sách mạnh và sự ủng hộ từ trung ương. Nhưng cần đưa chỉ thị 20 trở thành câu chuyện của mỗi người dân.

Sở Xây dựng TP.HCM đã đề xuất một quy định quan trọng nhằm nâng cao chất lượng môi trường và đảm bảo an toàn giao thông tại thành phố. Theo đó, Sở Xây dựng đề xuất việc kiểm tra định kỳ khí thải xe máy trở thành bắt buộc, với mục tiêu chính là loại bỏ những xe máy cũ nát gây ô nhiễm môi trường và mất an toàn giao thông.

Đề xuất này được đưa ra trong văn bản triển khai kết luận của Phó thủ tướng Trần Hồng Hà tại hội nghị về công tác đảm bảo trật tự, an toàn giao thông quý I và nhiệm vụ quý II/2025. Phòng Quản lý Vận tải thuộc Sở Xây dựng sẽ chịu trách nhiệm nghiên cứu và đề xuất cơ quan có thẩm quyền quy định bắt buộc kiểm tra định kỳ khí thải xe máy. Đây là một phần trong chiến lược nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường và mất an toàn giao thông do xe máy cũ nát gây ra.

Song song với việc đề xuất quy định kiểm tra khí thải, Sở Xây dựng cũng sẽ tập trung vào việc phát triển vận tải công cộng và giao thông xanh. Hướng phát triển này bao gồm việc áp dụng các tiêu chuẩn kỹ thuật cao hơn so với quy định chung hiện hành, với mục tiêu xây dựng một hệ thống giao thông thân thiện và bền vững.

Bên cạnh đó, Sở Xây dựng giao Phòng Quản lý Vận tải chủ trì và phối hợp với các phòng, đơn vị thuộc Sở và các lực lượng chức năng để tăng cường kiểm tra và giám sát việc chấp hành các quy định của pháp luật liên quan đến hoạt động kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải bằng xe ô tô. Việc này nhằm đảm bảo rằng các hoạt động kinh doanh vận tải được thực hiện một cách hợp pháp và an toàn.

Ngoài ra, Sở Xây dựng cũng sẽ tiếp tục rà soát hệ thống biển báo, đèn tín hiệu, vạch kẻ đường để đảm bảo an toàn cho người đi bộ, phương tiện, đặc biệt tại khu vực trường học, bệnh viện và các tuyến đường đông dân cư. An toàn giao thông sẽ được tăng cường thông qua việc cải thiện cơ sở hạ tầng giao thông và nâng cao ý thức của người tham gia giao thông.

Đối với đường thủy, lực lượng chức năng sẽ tăng cường kiểm tra phương tiện và bố trí biển cảnh báo tại các vị trí nguy hiểm nhằm phòng chống tai nạn đuối nước. Điều này thể hiện sự quan tâm của chính quyền thành phố đến việc đảm bảo an toàn cho người dân trên tất cả các phương tiện giao thông.

Việc đề xuất quy định bắt buộc kiểm tra định kỳ khí thải xe máy được xem là một trong những giải pháp quan trọng nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường và mất an toàn giao thông tại TP.HCM. Đây cũng là một phần trong nỗ lực của chính quyền thành phố nhằm xây dựng một môi trường giao thông an toàn, thân thiện và bền vững hơn cho tương lai.

…

Chuyển đổi phương tiện giao thông từ xe xăng sang xe điện đang là một chủ trương quan trọng nhằm giảm thiểu tình trạng ô nhiễm không khí, vốn dĩ là một vấn đề nhức nhối tại nhiều thành phố lớn, trong đó có Hà Nội. Với mục tiêu giảm thiểu nguồn phát thải lớn nhất từ phương tiện giao thông, việc chuyển đổi này sẽ có tác động sâu rộng đến cuộc sống hàng ngày của người dân, đặc biệt là những người sinh sống và làm việc trong khu vực vành đai 1 của Hà Nội.

Theo các số liệu thống kê từ các nhà quản lý và chuyên gia, ô nhiễm không khí tại Hà Nội chủ yếu bắt nguồn từ phương tiện giao thông, chiếm khoảng 35% nguồn ô nhiễm. Trong đó, khí thải từ các phương tiện giao thông chiếm khoảng 12% và bụi hoạt động giao thông là 23%. Đây là con số đáng kể, cho thấy sự cần thiết của việc chuyển đổi sang xe điện để cải thiện chất lượng không khí.

Để thực hiện chuyển đổi một cách hiệu quả, các chuyên gia đề xuất cần tiến hành khảo sát đánh giá tình hình hiện tại, hoàn thiện thể chế chính sách hỗ trợ, xây dựng cơ sở hạ tầng cần thiết và xác định tiêu chuẩn khí thải cho xe máy. Quá trình chuyển đổi cần đảm bảo sự an toàn và thuận tiện tối đa cho người dân, giúp họ dễ dàng thích nghi với sự thay đổi.

Hà Nội đã có các kế hoạch cụ thể để triển khai việc chuyển đổi, bao gồm việc khảo sát đánh giá tình hình, xác định đối tượng người dân và các bên liên quan chịu ảnh hưởng, hoàn thiện thể chế chính sách và xây dựng cơ sở hạ tầng hỗ trợ. Những bước đi này thể hiện sự quyết tâm của thành phố trong việc cải thiện môi trường sống cho người dân.

Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng đề xuất một số giải pháp hỗ trợ quá trình chuyển đổi, như thúc đẩy mô hình đổi pin để giảm thiểu chi phí và khó khăn cho người dân, tận dụng hệ thống cây xăng hiện hữu để giảm thiểu đầu tư xây dựng mới, và phối hợp đồng bộ giữa các bộ, ngành trong công tác quy hoạch và phát triển đô thị để đảm bảo sự hỗ trợ toàn diện.

Một yếu tố quan trọng khác là sự ủng hộ và tham gia tự nguyện của người dân. Nếu người dân hiểu rõ mục tiêu, kế hoạch và cảm nhận được rằng chính sách này hướng tới lợi ích của họ, họ sẽ tự nguyện thay đổi và ủng hộ. Sự thay đổi này không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm không khí mà còn đóng góp vào sự phát triển bền vững của thành phố.

Hà Nội đang tích cực triển khai các kế hoạch để dẫn đầu trong công tác chuyển đổi xe xăng sang xe điện, với lợi thế về Luật Thủ đô và các chính sách hỗ trợ liên quan. Tuy nhiên, việc này đòi hỏi sự phối hợp và hỗ trợ từ các bên liên quan, bao gồm cả các Bộ, ngành và người dân, để đảm bảo sự thành công và hiệu quả của quá trình chuyển đổi.