Ngày 1/8, tại Hà Nội, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) đã phối hợp với Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) và Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam tổ chức Hội nghị thúc đẩy tiêu thụ thủy sản phục vụ nhu cầu trong nước. Hội nghị này nhằm tìm kiếm giải pháp để tăng cường tiêu thụ thủy sản trong nước, trong bối cảnh xuất khẩu thủy sản đang đối mặt với nhiều khó khăn.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, nhấn mạnh vai trò đặc biệt của thị trường trong nước trong bối cảnh xuất khẩu đối mặt nhiều khó khăn. Ông cho biết, chỉ trong vài tháng qua, thị trường nội địa đã có nhiều chuyển biến, cho thấy sự quan tâm mạnh mẽ từ Chính phủ và các bộ, ngành. Đây là thời điểm quan trọng để nhìn nhận lại vai trò của thị trường nội địa như một dư địa chiến lược giúp doanh nghiệp phát triển bền vững.

Theo ông Linh, năm 2024, kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt trên 10 tỷ USD, đạt 106% kế hoạch và tăng hơn 12% so với năm 2023. Tuy nhiên, trước biến động từ các thị trường lớn như Mỹ, cùng áp lực cạnh tranh từ nhiều quốc gia, việc mở rộng tiêu thụ nội địa là hướng đi tất yếu. Ông cũng dẫn chứng, ngành thủy sản giải quyết tới 3-4 triệu lao động, chiếm khoảng 4-5% GDP, nhưng tiêu dùng trong nước vẫn chưa tương xứng với tiềm năng.

Bình quân mỗi người Việt Nam tiêu thụ khoảng 40kg thủy sản/năm – thấp hơn đáng kể so với mức 60-70kg ở các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc hay Malaysia. Ông Linh nhấn mạnh, cần có tư duy bài bản, chiến lược dài hạn, từ sản xuất đến phân phối, nhằm mở rộng dung lượng tiêu thụ trong nước.

Cục trưởng Linh chỉ rõ, hiện nay tỷ trọng thuỷ sản nội địa chiếm khoảng 60-70% với các mặt hàng chủ lực bao gồm tôm, cá basa, mực, cá biển; thuỷ sản nhập khẩu vẫn chiếm từ 30-40%. Để khai thác hết tiềm năng của thị trường nội địa, tăng thị phần tiêu thụ thủy sản sản xuất trong nước, các doanh nghiệp sản xuất thủy sản cần quan tâm phát triển kênh phân phối sản phẩm tại thị trường trong nước, đồng thời cần có sự đồng hành và hỗ trợ tích cực của các doanh nghiệp phân phối lớn.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (Vasep) cũng cho rằng, thị trường nội địa đang ngày càng khẳng định vai trò chiến lược trong mục tiêu phát triển bền vững và dài hạn của doanh nghiệp. Việc gắn tiêu thụ nội địa với xuất khẩu, có thể giúp doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí, nguyên liệu, từ đó tăng được sức cạnh tranh.

Tuy nhiên, thực tế, rất nhiều doanh nghiệp xuất khẩu bài bản, có chỗ đứng trên thị trường quốc tế, nhưng lại khó cạnh tranh trên sân nhà. Thị trường thủy hải sản hiện nay đang thiếu minh bạch về chất lượng, khi rất nhiều nhà máy sản xuất nội địa đầu tư thấp, giá thành rẻ. Trong khi doanh nghiệp xuất khẩu làm bài bản, chi phí cao (do đầu tư nhà máy đạt chứng chỉ quốc tế, nhân công, thuế…), không thu hút được người tiêu dùng, dù chất lượng vượt trội.

Hội nghị cũng ghi nhận nhiều ý kiến từ phía doanh nghiệp phân phối và các công ty sản xuất, chế biến thủy sản về những khó khăn đang gặp phải khi phát triển thị trường nội địa. Không ít doanh nghiệp cho rằng, chi phí logistics, vận chuyển và bảo quản thủy sản trong nước vẫn còn cao, khiến giá thành sản phẩm khó cạnh tranh với hàng nhập khẩu. Nhiều ý kiến cũng đề cập đến tình trạng thiếu hụt hạ tầng chợ đầu mối chuyên biệt, mạng lưới phân phối chưa đồng bộ giữa các vùng miền, gây cản trở lớn trong việc mở rộng kênh tiêu thụ.

Cục trưởng Trần Hữu Linh nhấn mạnh, thị trường nội địa không chỉ là “bệ đỡ” trong bối cảnh xuất khẩu gặp khó, mà cần được xác định là một chiến lược dài hạn, mang tính nền tảng đối với sự phát triển bền vững của ngành thủy sản. Ông Linh cho rằng các doanh nghiệp không thể tiếp tục xem tiêu dùng trong nước là kênh phụ, hay nơi tiêu thụ sản phẩm xuất khẩu dư thừa, mà cần chủ động xây dựng chiến lược riêng cho thị trường này, với đầy đủ các khâu từ nuôi trồng, sản xuất, phân phối đến hậu kiểm.

Cũng theo Cục trưởng, việc phát triển thị trường trong nước không thể thành công nếu thiếu sự thấu hiểu hành vi người tiêu dùng và tính đặc thù vùng miền. Vì vậy, doanh nghiệp cần tăng cường nghiên cứu thị hiếu, khẩu vị và xu hướng tiêu dùng mới, đồng thời đa dạng hóa sản phẩm để tiếp cận rộng rãi hơn các nhóm khách hàng, đặc biệt là tầng lớp trung lưu đang gia tăng nhanh chóng.

Chương trình chứng nhận Thực hành nuôi trồng thủy sản tốt nhất (BAP) do Liên minh Thủy sản Toàn cầu (GSA) điều hành đang chứng kiến sự gia tăng đáng kể số lượng đơn đăng ký từ các công ty thủy sản cung cấp cho thị trường nội địa Trung Quốc. Theo bà Iris Xin Wang, Giám đốc phát triển thị trường Trung Quốc của GSA, chỉ có 3% số đơn đăng ký mới tại nước này cách đây 5 năm nhắm đến thị trường nội địa, nhưng con số đó hiện đã tăng lên 50%. Sự gia tăng này cho thấy một xu hướng rõ ràng trong việc các công ty hướng đến chứng nhận cho thị trường nội địa.

Mặc dù các công ty xuất khẩu vẫn chiếm phần lớn các hoạt động được chứng nhận BAP tại Trung Quốc dựa trên tổng khối lượng sản xuất, sự gia tăng các chứng nhận cho thị trường nội địa là đáng kể. Điều này thể hiện sự chuyển đổi trong chiến lược kinh doanh của các công ty thủy sản tại Trung Quốc, khi họ ngày càng quan tâm đến việc đáp ứng nhu cầu của thị trường nội địa.

Bà Wang cho biết GSA đang nỗ lực tìm kiếm những cách tốt hơn để chia sẻ thông tin về các hoạt động sản xuất hải sản có trách nhiệm theo cách phù hợp với văn hóa Trung Quốc. GSA đã và đang hỗ trợ các cơ sở được chứng nhận BAP và những người chứng thực BAP bằng cách tiến hành các chiến dịch tiếp thị, chương trình khuyến mãi phát trực tiếp, khóa học dành cho trẻ em tại cửa hàng và các chiến dịch truyền thông xã hội.

Một trong những nỗ lực đáng chú ý của GSA là phát triển một podcast tiếng Trung để cung cấp thông tin thường xuyên về hải sản có trách nhiệm cho người tiêu dùng Trung Quốc. Qua đó, GSA hy vọng sẽ nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc sản xuất và tiêu thụ hải sản một cách có trách nhiệm, cũng như quảng bá các sản phẩm hải sản được chứng nhận BAP đến người tiêu dùng Trung Quốc.

Xuất khẩu ô tô từ Trung Quốc đang có tác động lớn đến thị trường ô tô toàn cầu, khi hàng loạt xe giá rẻ được xuất ra nước ngoài. Sự xuất hiện của những chiếc xe này đã tạo ra một cuộc chiến giá cả khốc liệt từ Mexico đến Malaysia. Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đang hướng tới đạt được biên lợi nhuận cao hơn tại thị trường quốc tế, điều này có thể dẫn đến sự cạnh tranh ngày càng gay gắt trên thị trường toàn cầu.

Tuy nhiên, tại Trung Quốc, thị trường ô tô lớn nhất thế giới, nhiều nhà sản xuất đang phải đối mặt với những khó khăn do tình trạng dư thừa công suất. Viện Nghiên cứu Ô tô Gasgoo đã chỉ ra rằng trong số khoảng 70 nhà sản xuất ô tô đang hoạt động tại Trung Quốc vào năm ngoái, chỉ có khoảng 15% đạt tỷ lệ sử dụng công suất nhà máy từ 70% trở lên. Điều này cho thấy ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng mang tính cơ cấu.

Trước tình hình này, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đang đẩy mạnh xuất khẩu ra khắp toàn cầu, ngoại trừ thị trường Mỹ, nơi thuế quan quá cao khiến việc tiếp cận trở nên khó khăn. Trung Quốc đã vượt qua Nhật Bản và Đức để trở thành quốc gia xuất khẩu ô tô lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, thị trường nước ngoài không phải lúc nào cũng là nơi trú ẩn an toàn. Các yếu tố địa chính trị và chi phí thiết lập mạng lưới phân phối quốc tế có thể cản trở những doanh nghiệp yếu kém.

Quá trình thanh lọc của ngành ô tô Trung Quốc có thể mới chỉ bắt đầu. Năm 2009, BYD gần như là hãng xe điện quy mô duy nhất tại Trung Quốc. Đến năm 2025, hàng trăm công ty đã chen chân vào thị trường này. Tính đến tháng 5/2025, BYD vẫn là người dẫn đầu tuyệt đối, chiếm khoảng 27% thị phần xe điện bán lẻ tại Trung Quốc, nhưng vẫn còn khoảng 120 thương hiệu khác cạnh tranh nhau cho 37% thị phần còn lại.

Có thể thấy rằng sự cạnh tranh trong ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc đang ngày càng khốc liệt. Trong bối cảnh này, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc cần phải liên tục đổi mới và cải thiện để có thể cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Xuất khẩu ô tô từ Trung Quốc có thể tiếp tục tăng trưởng, nhưng cũng cần có sự chuẩn bị để đối mặt với những thách thức mới.