Cẩn Thận Với Tấn Công Mạng: Tập Tin Lạ và Ý Thức Bảo Mật

Ngày 12/6, một chủ thương hiệu túi xách nổi tiếng, N.N, đã trải qua một tình huống đáng tiếc khi nhận được một tập tin nén định dạng .RAR từ một người lạ qua ứng dụng Zalo. Người gửi tự xưng là khách hàng có nhu cầu mua sỉ và đề nghị mở tập tin để xem nội dung. Tuy nhiên, hành động mở tập tin này đã trở thành bước đầu tiên trong một chuỗi sự kiện đáng tiếc, kéo dài hàng tuần và gây ra những tổn thất về tài chính và tinh thần cho N.N.

Khi mở tập tin, hệ thống báo lỗi và không hiển thị nội dung. N.N đã tắt máy tính và quyết định kiểm tra lại vào ngày hôm sau. Tuy nhiên, cú nhấp chuột đó đã cho phép tin tặc cài đặt mã độc vào máy tính của cô. Kẻ gian đã âm thầm chiếm quyền kiểm soát toàn bộ thiết bị của N.N mà không để lại bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.

Trong 7 ngày tiếp theo, N.N vẫn làm việc bình thường, nhưng các thao tác đăng nhập, bao gồm cả cookie, ID và thông tin bảo mật, đều bị theo dõi và ghi lại. Việc để máy tính hoạt động liên tục, không tắt sau giờ làm, cũng vô tình tạo điều kiện cho tin tặc có thời gian truy cập và thao tác không ngừng.

Đến ngày 19/6, tin tặc bắt đầu hành động, chiếm quyền Facebook cá nhân và vô hiệu hóa không thể khôi phục, mất quyền quản lý Business Manager trên Meta, thất thoát tài sản kinh doanh gồm fanpage chính cùng các tài khoản quảng cáo liên kết cùng tài khoản Instagram. Về tài chính, do kết nối thẻ tín dụng với tài khoản quảng cáo, tin tặc đã gắn chiến dịch quảng cáo ảo và trừ tiền trực tiếp từ thẻ.

Nền tảng Meta không yêu cầu OTP cho mỗi giao dịch, tạo kẽ hở cho hành vi này. N.N hoàn toàn không biết mình đã bị tấn công máy tính cho đến khi hàng loạt thiệt hại xảy ra dồn dập vào ngày 19/6. Cảm giác hoang mang bao trùm khi nạn nhân tin rằng bản thân đã thiết lập bảo mật hai lớp đầy đủ và sử dụng mật khẩu phức tạp.

Mãi đến tối ngày 21/6, sau khi nhớ lại tình huống kỳ lạ hôm 12/6 và nhờ một người bạn kiểm tra tập tin ‘báo giá’, sự thật mới được phơi bày: đó chính là một tập tin chứa mã độc, đã giúp tin tặc cài đặt phần mềm điều khiển từ xa và theo dõi mọi hoạt động trong suốt bảy ngày trước khi ra tay.

Theo N.N, điều khiến cô kiệt quệ nhất không chỉ là tài chính mà là tổn thất tinh thần trong suốt hơn một tháng cố gắng vực dậy sau biến cố. Toàn bộ hệ thống kinh doanh, từ fanpage, tài khoản quảng cáo đến kênh Instagram đều bị sập đột ngột, buộc cô phải bắt đầu lại gần như từ con số 0.

Quá trình liên hệ với Meta để khôi phục tài khoản cũng là một hành trình đầy thử thách. N.N chia sẻ hầu hết các biểu mẫu hỗ trợ của Meta đều được xử lý tự động bằng AI, khiến tỷ lệ được con người thật sự phản hồi là rất thấp.

Dưới góc độ kỹ thuật, ông Ngô Tuấn Anh – Tổng giám đốc Công ty An ninh mạng SCS cho biết hình thức lừa gửi các tập tin nén để chiếm đoạt tài khoản khá phổ biến. Kẻ lừa đảo đã lợi dụng lỗ hổng trên phần mềm giải nén WinRAR của nạn nhân, vốn chưa được cập nhật bản vá.

Khi nghi ngờ trở thành nạn nhân của tin tặc, chuyên gia khuyến nghị hành động nhanh chóng để giảm thiểu thiệt hại tối đa. Điều đầu tiên cần làm là ngắt kết nối mạng của máy tính vừa thao tác. Đồng thời, người dùng cần đổi ngay tất cả mật khẩu tài khoản mạng xã hội, email, dịch vụ ngân hàng trực tuyến và thiết lập bảo mật hai yếu tố (2FA).

N.N cũng đưa ra lời khuyên cho mọi người nên cảnh giác với tập tin lạ, tách bạch tài khoản cá nhân và kinh doanh, không đăng nhập tài khoản quan trọng trên máy tính công cộng, mạng hay thiết bị lạ, sao lưu định kỳ tài liệu và luôn có tài khoản dự phòng để có thể làm quản trị viên thay thế trong trường hợp khẩn cấp.

Một loạt vụ tấn công mạng gần đây đã nhắm vào phần mềm quản lý tài liệu SharePoint của Microsoft, với Cơ quan An ninh hạt nhân quốc gia Mỹ (NSA) là một trong những mục tiêu chính. Mặc dù hệ thống của NSA bị xâm nhập, nhưng may mắn là không có dữ liệu mật hay thông tin nhạy cảm nào bị đánh cắp.

Các cuộc tấn công này nằm trong chiến dịch có tên ‘ToolShell’, cho phép tin tặc chiếm quyền kiểm soát hoàn toàn hệ thống và cài đặt cửa hậu (backdoor) để truy cập lâu dài. Chiến dịch này không chỉ nhắm vào Mỹ mà còn nhắm vào Đức và một số nước châu Âu khác, chủ yếu nhắm vào các tổ chức sử dụng SharePoint trong các lĩnh vực như chính phủ, công nghiệp quốc phòng, ngân hàng và y tế.

Sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI) đã giúp tin tặc tạo ra các cuộc tấn công mạng tinh vi hơn. Một trong những phương thức tấn công phổ biến hiện nay là sử dụng email lừa đảo với nội dung tự nhiên giống như thật. Điều này đòi hỏi người dùng cần nâng cao cảnh giác và áp dụng các biện pháp bảo mật cần thiết để phòng tránh các cuộc tấn công mạng.

Các chuyên gia bảo mật khuyến cáo rằng, người dùng nên cẩn thận khi nhận được email hoặc các yêu cầu truy cập từ nguồn không rõ ràng. Ngoài ra, việc cập nhật phần mềm và áp dụng các bản vá lỗi bảo mật cũng là một bước quan trọng để giảm thiểu rủi ro bị tấn công. Một số biện pháp bảo mật mà người dùng có thể thực hiện bao gồm việc sử dụng xác thực hai yếu tố, thiết lập chính sách bảo mật mạnh mẽ và thường xuyên theo dõi hoạt động của hệ thống.

Đồng thời, các tổ chức cũng cần đầu tư vào việc đào tạo nhân viên về nhận biết và phòng tránh các cuộc tấn công mạng. Việc nâng cao nhận thức và kỹ năng bảo mật sẽ giúp giảm thiểu đáng kể rủi ro bị tấn công. Trong bối cảnh số lượng và mức độ phức tạp của các cuộc tấn công mạng ngày càng tăng, việc áp dụng các biện pháp bảo mật cần thiết và liên tục cập nhật kiến thức bảo mật là điều không thể thiếu.

Để biết thêm thông tin về cách bảo vệ hệ thống và dữ liệu của bạn, vui lòng truy cập trang web bảo mật của các tổ chức uy tín để có được hướng dẫn và tài nguyên cụ thể.