Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã triển khai một chiến lược toàn diện để giải quyết thách thức của xe máy điện, đặc biệt là vấn đề tiện ích, giá thành và khả năng tiếp cận nguồn sạc tại các khu vực đông đúc như chung cư. Khi số lượng người sử dụng xe máy điện tại các đô thị tăng mạnh, chính phủ Trung Quốc đã nhận ra rằng việc giải quyết bài toán này không chỉ đơn thuần là giảm giá thành hay tăng tiện ích mà còn đòi hỏi sự phát triển của hạ tầng sạc pin.
Trung Quốc đã chủ động ứng phó bằng cách đồng thời phát triển hai hướng: mở rộng mạng lưới trạm sạc công cộng và thúc đẩy mô hình đổi pin. Mô hình đổi pin đang được đẩy mạnh vì khả năng tiết kiệm thời gian đáng kể. Chỉ trong vài chục giây đến vài phút, người dùng có thể thay pin cạn bằng pin đầy mà không phải chờ đợi sạc truyền thống từ 3 đến 8 tiếng. Không ít doanh nghiệp còn áp dụng chính sách bán xe không kèm pin, giúp người tiêu dùng tiết kiệm chi phí ban đầu. Người dùng chỉ cần trả phí thuê bao hàng tháng và phí mỗi lần đổi pin, đồng thời không phải lo lắng về độ bền hay tuổi thọ của pin – yếu tố thường khiến nhiều người ngại đầu tư xe điện.
Hệ thống sạc truyền thống với trụ cắm điện vẫn đóng vai trò chủ lực trong mạng lưới hạ tầng phục vụ xe điện. Từ bãi đỗ xe của siêu thị, văn phòng, đến trạm dừng cao tốc và cả các khu vực ngoại ô, người dùng đều có thể dễ dàng tiếp cận điểm sạc gần nhất. Tuy nhiên, mô hình này cũng phải đối mặt với chi phí đầu tư cao. Mỗi trụ sạc có thể tiêu tốn tới hàng trăm triệu đồng, trong khi doanh thu bị giới hạn bởi chính sách bình ổn giá điện. Để hỗ trợ các doanh nghiệp tham gia lĩnh vực này, chính quyền đưa ra nhiều ưu đãi, trong đó có hợp đồng thuê đất dài hạn nhằm tạo điều kiện cho các mô hình vận hành ổn định.
Một trong những thách thức lớn nhất khi phát triển phương tiện điện là làm sao để cung cấp giải pháp sạc an toàn tại các khu dân cư đông đúc. Trung Quốc tiếp cận vấn đề này bằng chiến lược từ gốc: quy định bắt buộc tích hợp hạ tầng sạc ngay từ giai đoạn thiết kế dự án nhà ở mới. Tại Bắc Kinh, các tòa nhà thương mại mới phải đảm bảo ít nhất 40% chỗ đậu xe có thể lắp trạm sạc. Với nhà ở xã hội, tỷ lệ dao động từ 18% đến 30% tùy loại. Không chỉ đặt ra chỉ tiêu, thành phố còn quy định rõ vị trí được phép bố trí trạm sạc: ưu tiên mặt đất, tránh tầng hầm sâu nhằm giảm thiểu rủi ro cháy nổ và đảm bảo khả năng tiếp cận khi có sự cố.
Với hàng triệu tòa nhà đã xây dựng từ lâu, vốn không được thiết kế để phục vụ nhu cầu sạc xe điện, Trung Quốc chọn cách linh hoạt hơn: xây dựng các khu sạc công cộng đặt bên ngoài các khu dân cư. Điều này vừa giảm thiểu rủi ro hỏa hoạn bên trong tòa nhà, vừa mang lại tiện ích cho cư dân. Chính quyền địa phương đóng vai trò điều phối giữa doanh nghiệp và ban quản lý dân cư, giúp giải quyết câu hỏi ‘ai đầu tư, ai vận hành’. Nhiều nơi còn tận dụng không gian hiệu quả bằng cách chuyển đổi chỗ đậu ô tô thành khu đỗ và sạc cho hàng loạt xe máy điện, tăng gấp nhiều lần khả năng phục vụ mà không cần mở rộng diện tích.
Ngoài hạ tầng, yếu tố con người cũng được chú trọng. Chính quyền khuyến cáo người dân không sạc xe ngay sau khi sử dụng, nên để pin nguội ít nhất 20 phút. Nơi sạc phải khô ráo, thông thoáng và tuyệt đối không sạc qua đêm nếu không có người trông coi. Nhiều khu chung cư còn áp dụng quy định nội bộ như ngắt điện sau 23 giờ hoặc chỉ cho phép sạc trong khung giờ cố định nhằm đảm bảo an toàn tối đa.
Một số thành phố của Trung Quốc được mệnh danh là ‘thiên đường’ của xe máy điện, với 12.000 trạm hoán đổi pin chỉ tính bằng giây. Người dân được hỗ trợ hơn 20 triệu/xe khi mua xe mới. Việc kết hợp giữa hạ tầng sạc hiện đại, chính sách hỗ trợ người dân và doanh nghiệp đã giúp Trung Quốc đi đầu trong lĩnh vực xe điện, đồng thời mở ra hướng đi cho các quốc gia khác trong việc giải quyết thách thức của giao thông điện.
Theo dõi thêm thông tin về chính sách năng lượng của Trung Quốc và các cập nhật mới nhất về xe điện tại Reuters.
