Việt Nam hiện đang nắm giữ tiềm năng lớn về năng lượng tái tạo, đặc biệt là trong lĩnh vực điện mặt trời, điện gió ngoài khơi, sinh khối và hydrogen xanh. Tuy nhiên, khuôn khổ pháp lý cho sự phát triển của năng lượng tái tạo tại Việt Nam vẫn còn phân mảnh và thiếu nhất quán. Điều này không chỉ kìm hãm dòng vốn đầu tư mà còn gia tăng rủi ro chính sách đối với các nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Với địa hình đa dạng và số giờ nắng trung bình hàng năm cao, đặc biệt là ở các tỉnh miền Trung và miền Nam, Việt Nam được đánh giá có tiềm năng điện mặt trời lên đến 963.000 MW. Về điện gió, theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới, Việt Nam có tiềm năng điện gió lớn nhất Đông Nam Á, với tổng tiềm năng ước đạt 513.360 MW. Tuy nhiên, việc phát triển các nguồn năng lượng tái tạo này đang đối mặt với nhiều thách thức đến từ việc phân tán và chồng chéo các chính sách liên quan trong nhiều văn bản pháp luật.
Các rào cản khác bao gồm cơ chế đấu thầu, giá điện, và hợp đồng mua bán điện còn thiếu minh bạch và ổn định, làm tăng rủi ro tài chính cho các nhà đầu tư. Hơn nữa, hệ thống truyền tải hiện tại chưa đủ sẵn sàng để tiếp nhận lượng điện phân tán từ các nguồn tái tạo, tạo ra thách thức lớn cho việc tích hợp năng lượng tái tạo vào lưới điện quốc gia.
Nhìn sang các quốc gia khác, việc ban hành Luật Năng lượng tái tạo đã trở thành một bước ngoặt chiến lược quan trọng trong quá trình chuyển dịch năng lượng. Các nước như Đức, Trung Quốc, và Hàn Quốc đã đi đầu trong việc thiết lập khuôn khổ pháp lý rõ ràng và ổn định cho phát triển năng lượng tái tạo. Không chỉ giúp điều tiết thị trường, những luật này còn thể hiện cam kết dài hạn của chính phủ với người dân và doanh nghiệp về việc chuyển đổi sang năng lượng sạch.
Các chuyên gia nhận định rằng, để thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo tại Việt Nam, cần tích hợp nhiều yếu tố tiên tiến vào Luật Năng lượng tái tạo. Điều này không chỉ đảm bảo nguyên tắc ưu tiên năng lượng sạch mà còn thúc đẩy cạnh tranh minh bạch và chia sẻ lợi ích công bằng giữa nhà đầu tư và cộng đồng. Luật cần quy định rõ ràng về quy hoạch tổng thể quốc gia cho các nguồn năng lượng tái tạo, cơ chế xác lập giá theo thị trường có điều tiết, và cơ chế chia sẻ rủi ro và ưu đãi tín dụng cho các dự án.
TS. Hoàng Xuân Quốc, Phó Trưởng Ban Tư vấn và Phản biện Hội Dầu khí Việt Nam, nhấn mạnh rằng việc xây dựng một hành lang pháp lý đủ mạnh và hoàn thiện cho sự phát triển năng lượng tái tạo là cần thiết. Bà Phạm Thuý Chinh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, cũng bày tỏ quan điểm rằng việc ban hành Luật về năng lượng tái tạo là hết sức cần thiết để giải quyết những bất cập và sự chưa đồng bộ trong hệ thống pháp luật hiện hành.
Ban hành Luật Năng lượng tái tạo không chỉ giúp giải quyết các bài toán chính sách mà còn hiện thực hóa quyết tâm chính trị trong chuyển đổi năng lượng. Đây là bước đi chiến lược quan trọng để kích hoạt hàng loạt dự án đang chờ cơ chế, khơi thông dòng vốn quốc tế, và tạo dựng hệ sinh thái năng lượng sạch. Qua đó, Việt Nam cũng có thể củng cố vị thế của mình trong bản đồ chuyển đổi năng lượng toàn cầu.
